Terwijl ik deze titel schrijf, denk ik: “Dat is nogal wat.” Het voelt groots, pretentieus ook, maar toch voel ik heel duidelijk dat ik hierover wil schrijven. En niet alleen schrijven. Ik wil het gaan doen ook! Niet alleen, maar samen met anderen. Mijn hart vertelt me dat het mogelijk is.
Waar te beginnen om het uit te leggen? Ik begin bij het meisje dat ik was toen ik rond de 12 jaar was. Ik had destijds een vast voornemen. Mijn gedachte was simpel: “Blijkbaar kan ik goed leren en vermoedelijk zal ik later best veel geld gaan verdienen. Als ik vanaf mijn allereerste salaris maandelijks 30% aan een goed doel doneer, dan raak ik nooit gewend aan meer geld. En de 70% die overblijft, zal vast genoeg zijn om een mooi leven te leven.”
Het doet me veel om over dat meisje te schrijven. Het verlangen van dat meisje zit zo diep in mij. Haar intentie was zo puur en logisch. Maar toen ik 22 was en aan mijn eerste baan begon, was het meisje op de achtergrond geraakt. Het leven als jong-volwassene had zoveel interessants te bieden: samenwonen, uitgaan, leuke dingen doen met vrienden, reizen. En later ook: huis kopen, trouwen, kinderen krijgen, huis uitbouwen en ondertussen allerlei moois beleven. En bovendien: iedereen deed het op deze manier. Wat zou het helpen als ik in m’n eentje steeds geld weg zou geven? Het zou niet meer zijn dan een druppel op de gloeiende plaat.
Maar hoe meer geluk ik op m’n pad tegenkwam – in het bijzonder onze vier gezonde en gelukkige kinderen – hoe meer dat kleine meisje weer af en toe hoorbaar werd. Een zacht stemmetje. O zo gemakkelijk te negeren. Maar het stemmetje kwam wel steeds terug. Het heeft ongetwijfeld met dat kleine meisje te maken dat ik vanaf m’n 33e me steeds meer ging inzetten voor systeemverandering: samen met anderen bouwen aan een duurzame, eerlijke en sociale economie. In het bijzonder door geld (weer) een gezonde rol in de samenleving te geven. United Economy werd opgericht (www.unitedeconomy.nl) en de term ‘circulair geld’ deed z’n intrede. Ik zette me met hart en ziel ervoor in. En dat doe ik nog steeds.
Toch duurde het nog een hele tijd tot ik me weer echt bewust werd van het kleine meisje in mij. Dat gebeurde vier jaar geleden; ik was 48. Mensen die me goede vragen stelden, met name over hoe ik me verhoud tot het thema geld, brachten me op het spoor. En ineens wist ik: het kleine meisje is er nog steeds! Het zit in mij; ik kan er niet omheen. En die 12-jarige Heidi wil gezien en erkend worden. Ik ben zo blij dat dat meisje er nog is, want het brengt me bij mezelf. Bij wie ik werkelijk wil zijn.
Mezelf laten zien zoals ik ben
Het betekent ook dat ik iets te doen heb waar ik jarenlang angst voor heb gehad: mezelf laten zien zoals ik werkelijk ben. Een idealist. Iemand die gelooft in een wereld in balans. Iemand die gelooft dat verandering mogelijk is, omdat mensen in hun hart verlangen naar een puur en mooi leven in verbinding met anderen en de wereld.
Ik weet niet hoe het voor jou als lezer is om dit te lezen. Ik weet wel hoe het voor mij is: ik voel dat ik helemaal open ben. Eindelijk schrijf ik dát op wat ik al zo ontzettend lang op heb willen schrijven. Eerlijk gezegd zit ik steeds te huilen tijdens het typen. Wat een stap is dit zeg. Wat een impact voor mij om helemaal open te durven zijn. Maar ook: wat voelt het goed en kloppend om dit te doen.
Degenen die mij kennen, verwachten vast al dat alleen een intentie uitspreken niet genoeg is voor mij. Mijn rol is óók om er concrete acties aan te verbinden. Acties van mijzelf en tevens de uitnodiging aan anderen om mee te doen. Zo heb ik het steeds gedaan en zo doe ik het ook nu.
Wat ga ik concreet doen?
Wat is het dan dat ik concreet wil doen? Ik heb wat zitten rekenen. Welk bedrag heb ik momenteel aan inkomsten en welk deel daarvan voelt als overvloed? Overvloed die ik graag weg wil geven. Ik heb besloten dat ik dit jaar drie keer 1.000,- euro wil doneren aan goede doelen die op een structurele en duurzame manier wat doen tegen armoede. Dat dat nog niet de 30% is waar het meisje van droomde, voelt op zich oké. Het gaat erom dat ik die richting op beweeg. Want wat belangrijk is, is vanuit welke intentie een gift gedaan wordt.
Ik heb die intentie goed onderzocht in mijzelf. Ik vroeg me af: doe ik dit uit schuldgevoel? Dat er nog iets van schuldgevoel in mij zit, kan ik niet ontkennen, maar het is niet het belangrijkste motief. Als ik diep van binnen naga waarom ik deze donaties zo graag wil doen, dan is het omdat ik me verbonden voel. Ik voel me verbonden met al het leven op aarde. Als er mensen in armoede leven, dan treft dat ook mij. Het doet me pijn. Dan klopt het niet om niets te doen. Net zo logisch als het is om voor m’n kinderen te zorgen, zo logisch voelt het ook om samen te zorgen dat er voor iedereen genoeg is. Geven uit mijn overvloed maakt mijn leven mooier, completer en verbondener. Want mijn overvloed bestaat natuurlijk helemaal niet. Het is de overvloed van ons allemaal. En dat ik deze overvloed door mag geven aan anderen, is een prachtig geschenk.
Anders gezegd: ik doe het niet alleen voor anderen en voor de wereld. Ik doe het ook voor mezelf. Het mooiste wat het leven mij te bieden heeft, is het ervaren van verbinding, geborgenheid, schoonheid, eenheid en liefde. Steeds meer zie ik dat zekerheid en veiligheid niet voortkomen uit geld. Dat wil ook weer niet zeggen dat je op roekeloze wijze met geld om moet springen, want geld is natuurlijk wel een handig middel om verstandig mee om te gaan. Ook ik sta op die manier nog met één been in de oude economie. En dat mag. Maar ware zekerheid en veiligheid komen voort uit de ‘community’ waar je deel van uitmaakt. Als mensen zijn we voor 100% afhankelijk van de natuur en van elkaar. Op een diep niveau in mezelf voel ik dat ik de overvloed die er is mag laten stromen naar de ‘community’ van alle mensen op aarde. Op een duurzame manier. Omdat het op de één of andere manier altijd op de juiste manier naar mij terug zal stromen. Díe veiligheid en verbondenheid betekenen zo veel meer voor me dan de zogenaamde zekerheid die geld kan bieden.
Nu ik dan toch helemaal open ben, heb ik ook nog iets op te biechten. Iets waarvoor ik bang ben dat mensen het me misschien kwalijk nemen als ik het vertel. Soms overvalt het me als ik mooie grote huizen zie. Ik vind het niet zo fraai wat ik dan voel, want het is toch iets van een oordeel. Want die huizen staan voor mij blijkbaar symbool voor grote luxe. De vraag komt in me op: “Waarom hebben wij dit allemaal terwijl er tegelijk mensen in armoede leven?”. Vervolgens denk ik aan ons eigen huis en realiseer ik me dat dat ook best groot is. En dat ook ik heel wat luxe heb in m’n leven. Dus misschien moet ik het antwoord op deze waarom-vraag wel gewoon in mezelf zoeken. “Waarom heb ik dit allemaal terwijl er tegelijk mensen in armoede leven?”. En dan voel ik dat ik best andere keuzes zou willen maken, als ik echt zou ervaren dat het zin heeft. Dat ik om gelukkig te zijn en goed voor mezelf te zorgen, eigenlijk maar weinig nodig heb. Alleen voelde ik me niet opgewassen tegen het enorme wereldwijde systeem dat armoede in stand houdt, het klimaat verstoort en de aarde uitput. Een systeem waar zaken als financieel gewin, groeidwang, macht, schulden, rente en grondbezit de koers bepalen. Wat zou ik daartegen kunnen doen?
Het geeft me inzicht, dat dát is wat mij tegenhoudt. Of tegenhield. Want als ik dat ervaar, zijn er dan misschien anderen die hetzelfde ervaren? Dan houden we dus eigenlijk elkaar klem: gedwee volgen we het systeem zonder te weten hoe we eruit kunnen komen. Dit soort inzichten geven me de moed om naar buiten te treden met wat ik van binnen voel. En naar buiten te treden met wat ik actief kan en wil doen.
Concreet is dat dus: dit jaar (als begin) drie keer een donatie doen van 1.000 euro. Aan welke doelen precies, daar schrijf ik in een volgend artikel wel over. Net als over de manier hoe we kunnen zorgen dat dit soort donaties niet eenmalig maar structureel bijdragen aan een mooiere en duurzamere wereld.
Waar gaat jouw leven om?
Dit artikel is ook een oproep aan jou als lezer. Niet een oproep om ook een donatie te doen. Hoewel dat mag. Maar het is een oproep om bij jezelf na te gaan wat jij van binnen voelt. Waar gaat het leven werkelijk om? Waar gaat jouw leven om? Zit er in jou ook een kleine idealist die eigenlijk groot, erkend, gezien en gehoord wil worden? Wat houdt je tegen? Steunt het je te weten dat je niet alléén staat met je idealen? En als je de impuls zou voelen om ook een gift (in welke vorm dan ook) te doen, of je doet dat sowieso al, vertel het dan. Want de gedachte ‘wat heeft het voor zin als ik het in m’n eentje doe?’ heeft mij lange tijd tegengehouden. Nu pas zie ik dat dat niet nodig is. Als ik recht uit m’n hart durf te delen, dan is dat tegelijk een uitnodiging aan anderen om met me mee te doen. En samen kunnen we ervaren dat we wel degelijk het verschil maken. Dat we samen veel kracht hebben, doordat er binnen in ons een diepgaande verandering heeft plaatsgevonden.
Mijn oproep aan jou is ook: deel met anderen wat er in je hart leeft. Wanneer je er aan toe bent. Als er overvloed is in je leven (aan talent, liefde, geld, zorgzaamheid, creativiteit of wat dan ook) geef het dan weg áls dat voor jou helemaal goed voelt. Dus niet uit schuldgevoel. Niet uit angst. Niet omdat ik of wie dan ook misschien zou vinden dat jij óók iets moet geven. Niet omdat je wilt laten zien hoe sociaal je bent. Nee, zoek dieper in jezelf. En geef dat en alleen maar dat wat je hart wil dat je geeft.
Overvloed is er dus in vele vormen. En elke vorm is waardevol. Hoe prachtig is het om je inzichten, daadkracht, zorgzaamheid of creativiteit te schenken. Geld is één van de vormen om te geven. Als dat laatste is wat je wilt doen, dan heb ik een aanvullend verzoek aan je. Er zit in onze samenleving – mede door hoe ons huidige geldsysteem werkt – veel angst op geld. Angst voor tekort. Als we samen willen bouwen aan een wereld zonder armoede, een wereld in balans, dan kunnen we angst daar niet bij gebruiken. Dus let goed op of er bij jezelf of je naasten geen angstgevoelens ontstaan door je gift. Wees geduldig. Ga na in jezelf hoe jij je leven wilt leven, kies stap voor stap daadwerkelijk voor dat leven, en ga na wat je daarvoor nodig hebt aan inkomen en zekerheid voor de toekomst. Je hart zal je duidelijk vertellen welke donatie klopt om te doen. En het zal voldoende zijn. Want we zijn met veel. En ook al lijkt het soms anders: er is héél veel geld in de wereld. Te veel. Maar het zit behoorlijk vaak op plekken waar het geen echte waarde creëert.
Samen kunnen we de waardengedreven economie tot volle bloei brengen
Laat ik het nog concreter maken. Er zijn al ontzettend veel mensen, initiatieven, bedrijven en organisaties die met passie een betekenisvolle bijdrage leveren aan de samenleving, wereldwijd. Die zich inzetten voor het circulair omgaan met grondstoffen, voor klimaatoplossingen, voor duurzame voedselvoorziening, voor biodiversiteit, voor zorg en aandacht voor de medemens, voor gelijke kansen voor iedereen. Dat geheel aan waardengedreven mensen en bedrijven noemen we wel ‘de nieuwe economie’. Zie het als een parallelle economie naast de primair financieel gedreven economie. In de nieuwe economie staat echte waardecreatie op de eerste plaats. Geld is er slechts een middel. Het is de hoogste tijd dat deze nieuwe economie zichtbaarder, verbondener en (economisch) sterker wordt. Hoe beter dat lukt, hoe meer mensen en bedrijven óók mee zullen willen doen. Er deel vanuit willen maken. Niet (primair) omdat het economisch interessant is (al is dat het wel), maar om ruimte te geven aan hun intrinsieke motivatie voor betekenisvol leven en werken. ‘Circulair geld’, geld zonder rente, speculatie en groeidwang, is voor die nieuwe economie een krachtig hulpmiddel, omdat het ervoor zorgt dat geld steeds opnieuw blijft rondgaan tussen de deelnemers aan deze nieuwe economie. En niet meer weglekt naar de oude economie.
Aangezien er heel veel geld is in de wereld, moet het niet al te moeilijk zijn de nieuwe economie te voeden met voldoende geld. Als we maar vertrouwen dat het kan. Een belangrijke ondersteuning die nodig is voor de transitie naar een volhoudbare, evenwichtige en florerende samenleving is dat (een deel van het) geld uit de oude economie naar de nieuwe stroomt. Ik voel dat dat gaat gebeuren, het gebeurt al, en elke keer dat het gebeurt is het een ‘act of love’. Steeds als ik erover hoor, raakt het me. De fysieke gift is geld. En deze gaat gepaard met een niet-fysieke gift: pure liefde.
Voor mij betekent het schrijven van dit artikel dat ik me uitspreek voor de droom van een wereld zonder armoede. Een wereld waarin we ons als mens ervan bewust zijn dat we deel uitmaken van de natuur. En ermee in harmonie leven. Een wereld waarin iedereen een waardige plek heeft en er toe doet. Door de huidige crisis dreigt armoede toe te nemen. Ver weg en dichtbij. Maar het is niet nodig. De natuur geeft ons nog steeds meer dan genoeg. Daar verandert een economische crisis niks aan. Menselijke talenten, kennis en kunde zijn er ook meer dan genoeg. Armoede is een gevolg van keuzes en van een systeem waar we samen zélf over gaan. Daarom besluit ik dat ik vanaf nu armoede niet langer acceptabel vind. Ik leef niet langer in een wereld(beeld) waarin armoede ‘er nou eenmaal is’. Vanaf nu kies ik voor het samen met anderen delen van de overvloed die er is. Zodat we het leven van iedereen, echt iedereen, rijker maken!
Door Heidi Leenaarts – initiatiefnemer United Economy
