Een mooi gesprek had ik met Josefien Kursten, over hoe zij ‘de nieuwe economie’ ziet en ervaart. Fijn dat ik haar ervaringen en inzichten mag delen. Josefien is CFO bij Universitair Medisch Centrum Utrecht (UMCU). In 2024 won ze de titel ‘Chief Value Officer’.
Ze zet zich in voor een duurzame zorgsector. Niet de gemakkelijkste sector om te verduurzamen, mede doordat de meeste mensen bij het gebruik van zorg zich er nauwelijks van bewust zijn dat ook de zorg milieuschade veroorzaakt. De zorgsector is zelfs verantwoordelijk voor 7% van de totale CO2-uitstoot in Nederland. Wat ook speelt is dat je in de zorg, als het om duurzaamheid gaat, al snel met (ethische) dilemma’s te maken hebt. Voor de meeste keuzes in het dagelijks leven is het, als je wat positiefs voor het klimaat wilt doen, niet zeer ingewikkeld om bijvoorbeeld minder vlees te eten of minder te vliegen. Maar kiezen om geen zorgbehandeling te nemen, terwijl je die wel nodig hebt, is bijna niet te doen.
Josefien: “Door die dingen op een rijtje te zetten, kom ik op het uitgangspunt dat duurzaamheid in de zorg het beste benaderd kan worden vanuit het gedachtengoed van ‘passende zorg’: welke zorg is bij deze persoon in deze situatie werkelijk helpend en passend om de kwaliteit van leven substantieel te verbeteren? Als vanuit dat uitgangspunt gewerkt wordt, kom je soms tot de conclusie dat je bepaalde behandelingen niet zult doen. Omdat de patiënt er niet of te weinig bij gebaat is. Dat kan wel betekenen dat je soms, bijvoorbeeld als ziekenhuis, niet kiest voor (extra) behandelen, wat financieel minder goed uit kan uitpakken. Toch kies je daar dan voor, als het goed is, omdat je je realiseert wat je taak als ziekenhuis is. Namelijk om bij te dragen aan de levens van mensen en aan de maatschappij. Het gedachtengoed van passende zorg helpt daarbij. En duurzaamheid zit daar dus vanzelf in inbegrepen.”
Passende zorg is dus een manier om recht te doen aan zowel het individu als de samenleving. Bij dat laatste gaat het dan niet alleen om het in de hand houden van de zorgkosten; het dient ook duurzaamheid.
Ik vraag haar om een gedachtenexperiment te doen. Wat zou ze doen als ze de economie (van de zorgsector) opnieuw zou kunnen inrichten:
“Zoals het nu is, is de zorg belegd bij drie verschillende hoofdverantwoordelijken, geregeld via drie wetten: gemeentes (Wmo), zorgverzekeraars (Zvw) en zorgkantoren (Wlz). Daardoor zijn er op drie plekken ‘schotten’ en daarmee perverse prikkels. Die schotten, die scheidslijnen zou ik weghalen zodat optimalisatie over de hele linie veel beter kan lukken. In een toekomstbestendig zorgsysteem zou veel meer aandacht moeten uitgaan naar het gezond houden van mensen en zou de bekostiging daarop gericht moeten zijn. Immers, als je investeert om de levens van mensen goed op orde te krijgen, dan bereik je veel meer dan als je wacht tot er serieuze zorgklachten zijn en dan een dure medische behandeling moet inzetten.”
Een voorbeeld uit de praktijk is iemand die met pijn op de borst het medische circuit in ging. Echter, uit onderzoek bleek dat haar klachten voortkwamen uit (geld)zorgen, eenzaamheid en een ongezond leefpatroon en er geen curatieve oorzaak aan ten grondslag lag. Als we meer in het sociaal domein investeren, zijn veel klachten te voorkomen. Daar zijn zowel de mensen individueel bij gebaat, als de samenleving als geheel.”
Ook ben ik benieuwd wat het Josefien persoonlijk brengt op deze manier met haar werk om te gaan. Zoals ik dat noem: om bij te dragen aan de nieuwe economie.
“Wat het me brengt is dat ik m’n innerlijke kompas kan inzetten in mijn werk. En m’n intuïtie kan gebruiken. Natuurlijk weten we met ons hoofd veel, maar er zijn zeker ook situaties waar onze intuïtie ons veel te vertellen heeft. Ik heb dat ook meegekregen van mijn ouderlijk huis, van mijn vader die in en met de natuur leefde. Hij had er een sterke intuïtie voor, vele decennia geleden al, dat het reguliere landbouwsysteem een doodlopende weg zou blijken. Ik merk dat ik op een vergelijkbare manier naar de zorgsector zijn. Het is fijn dat ik in mijn werk daar ook echt wat mee kan.”
Josefien, dank voor het inzetten van je talenten voor deze belangrijke missie. Vast komen we elkaar weer tegen!
