We zijn benieuwd naar de verhalen van onze United Economy Kwartiermakers. Voor onze interview serie spreken we dit keer met Jos Sluijsmans van Fietsdiensten.nl.
De systeemverandering moet op alle fronten plaatsvinden
“Geld speelt voor mij een hele beperkte rol. Maar het is wel de sleutel voor veranderingen. Ons hele systeem is erop gebouwd, dus wil je het systeem veranderen, dan zul je ook iets met dat geldsysteem moeten.” Jos heeft zich direct toen het opgestart werd al aangesloten bij de United Economy Kwartiermakers. Juist omdát hij zelf niet zo bezig is met geld, maar hij weet dat initiatiefneemster Heidi Leenaarts uit de financiële wereld komt, er verstand van heeft en integer is. Door bij te dragen aan United Economy en mee te doen met het circulaire geld, voelt hij zich verzekerd dat hij daarin goed bezig is.
Het is heel simpel, maar niet per se makkelijk
Zo doet Jos dat met wel meer dingen. Door boodschappen te doen bij biologische winkels, zit je altijd goed. Terwijl je in de gewone supermarkt heel hard je best moet doen om steeds de juiste keuze te maken. Ook heeft hij zijn auto weg gedaan. “Dit soort keuzes brengen natuurlijk ook beperkingen met zich mee. Biologische en duurzame producten zijn bijvoorbeeld vaak duurder en sommige plekken zijn zonder auto best lastig te bereiken. Maar soms kies ik er dan gewoon voor om iets wat te duur is niet te kopen – we kopen strikt genomen toch al veel dingen die we niet echt nodig hebben – of om ergens maar niet naartoe te gaan.” Dat soort nieuwe gewoontes zijn natuurlijk even wennen, maar je krijgt er ook veel voor terug. “Er zit nu veel ontevredenheid in de maatschappij omdat er zoveel keuzes zijn. Je maakt dan voor je gevoel ook vaak de verkeerde keuze en dat geeft onvrede. Dit probeer ik te vermijden door een paar principiële keuzes te maken als basis.”
Het ontstaan van Fietsdiensten.nl
Fietsdiensten.nl is eigenlijk ook uit zo’n principiële keuze ontstaan. Met werk in Utrecht vanuit woonplaats Nijmegen merkte Jos dat het hem erg ging tegenstaan om bijna nooit meer buiten te komen. Dus ging hij op zoek naar werk op fietsafstand en reed hij dagelijks de files tussen Nijmegen en Arnhem voorbij. “Dat zette me aan het denken. Mensen klagen over files terwijl er alternatieven zijn. Hoe kan je dat fietsen dan aantrekkelijker maken?” Bovendien beviel het fietsen hem zo goed, dat hij besloot daar zijn werk van te maken en een fietskoeriersdienst tussen Arnhem en Nijmegen op te zetten. Dat werd uitgebreid met andere diensten, zoals fietslessen en fietsen met mindervaliden, maar op een gegeven moment ook evenementen en debatten.
Op een bepaald punt kon Jos niet alles meer combineren en heeft hij de koeriersdiensten overgedragen. Sinds 2012 organiseert hij het International Cargo Bike Festival en daarnaast wordt zijn tijd ingevuld met deelnemen aan onderzoeken, enkele gastcolleges en adviseren over de inzet van bak- en vrachtfietsen in de stadslogistiek.
Nederland als koploper?
Er is veel interesse vanuit andere landen, vooral via het Cargo Bike Festival. Zo zijn Jos en zijn partner Tom Parr vorig jaar in Rio de Janeiro uitgenodigd en heeft Jos recent een bezoek aan Taiwan gebracht. “Nederland heeft nog steeds een enorme voorsprong in het gebruik van (bak)fietsen en fietsinfrastructuur. Alleen je ziet wel dat er in andere landen heel sterk een opkomst is, terwijl in Nederland eerder wat vertraging merkbaar is.” Jos wijt dat onder andere aan een gebrek aan duidelijkheid vanuit de overheid. Zoals de zero-emissie zones die door het nieuwe kabinet ook weer even ter discussie gesteld werden. Voor ondernemers is het dan onduidelijk waar ze aan toe zijn. “Gelukkig zijn veel mensen sowieso al met duurzaamheid bezig. Zo zie je ook veel bakfietsinitiatieven op plekken waar helemaal geen sprake is van zero-emissie zones, maar omdat mensen zien dat het werkt en heel vaak nog veel efficiënter is, zowel in financiële als in praktische zin.” Als voorbeeld noemt hij drie zelfstandige hoveniers in Nijmegen die in principe hun werk met fietsen en aanhangers doen, en samen één busje delen voor het zware werk.
Er zijn dus betrekkelijk veel bedrijven die bak- en vrachtfietsen inzetten, maar over het geheel genomen zijn we in Nederland niet zo goed georganiseerd. Het ontbreekt ons bijvoorbeeld aan een branche- of belangenorganisatie, die ze in onze directe buurlanden wel hebben. Daar wordt flink geïnvesteerd in onderzoek en productie, waardoor onze voorsprong steeds kleiner wordt. “En misschien, gelukkig maar. Wat je wel merkt is dat het in het buitenland dan erg afhangt van bijvoorbeeld welke burgemeester je hebt. Die van Parijs heeft de fiets en bijbehorende stadslogistiek hoog in de prioriteitenlijst staan en dat zet, mede door de Olympische Spelen, door ook in andere steden. Maar je kunt je afvragen wat er gebeurt in die landen als de subsidies ophouden, of een nieuwe burgemeester komt? In Nederland zijn juist de bedrijven en ondernemers de drijvende kracht. Overheidssteun zou dan de versnelling heel makkelijk kunnen inzetten.”
De fiets moet gewoon nog meer de norm worden
Heel veel dingen die we gewoon vinden zijn eigenlijk niet goed, of voor de gezondheid, of voor de biodiversiteit, of voor het milieu in zijn algemeenheid. Autogebruik is daar één van, maar toch wordt het ons voorgesteld alsof dat dé manier is om je te verplaatsen. Het zit in de cultuur, het geeft status, en het brengt vooral gemak. “Ik ervaar zelf ook de beperkingen van alleen maar fiets en OV, persoonlijk heb ik daar niet zoveel moeite mee. Maar ik merk wel dat het een beperking is die maar heel weinig mensen zichzelf willen opleggen. Het wordt bijna niet geaccepteerd.”
En ook al prijzen wij onze fietsinfrastructuur, steden zijn nog steeds ingericht op de auto. We willen allemaal veilig kunnen fietsen (en lopen), maar maximumsnelheden worden gebaseerd op auto’s en straten worden ontworpen met voldoende parkeerplekken. Steden willen minder auto’s, maar gratis parkeerplekken moet je niet aankomen en bak- en vrachtfietsen moeten op de stoep geparkeerd worden.
“Eigenlijk is er heel veel ruimte in de stad. Die straten die nu vol auto’s staan, zouden ook meer (speel)tuintjes kunnen hebben. Als we willen dat bakfietsen auto’s vervangen, moeten we de ruimte daar ook op inrichten. Ik snap ook wel dat het een beetje utopisch is om op korte termijn te verwachten. Maar ook daar zullen mensen een nieuwe normaal in vinden – net als je eigen tas meenemen naar de supermarkt – en voor die enkele autoverslaafde is dat dan een harde dobber. Dat hou je toch. Maar in de basis is het gewoon een heel duidelijk uitgangspunt om het anders te gaan doen. Die systeemverandering moet op alle fronten plaatsvinden.”
Wil je meer lezen over Jos Sluijsmans en Fietsdiensten.nl? Kijk dan op zijn website. Wil je meebouwen aan een wereld waarin ondernemerschap, passie en duurzaamheid elkaar ontmoeten en versterken? Kijk dan op onze United Economy website.
